Spis treści
Ta miejscowość zachwyca małomiasteczkowym klimatem. Leży tylko 45 minut drogi od Olsztyna
W województwie warmińsko-mazurskim można znaleźć wiele pięknych miejsc, które warto odwiedzić w wolnej chwili. Turyści zazwyczaj wybierają znane kurorty, takie jak Giżycko, Ełk czy Mikołajki, nie wiedząc, że mniejsze miasteczka są równie urokliwe i nie ma tam tłumów. Przykładem takiej miejscowości mogą być Jeziorany, położone w powiecie olsztyńskim nad rzeką Symsarną, zaledwie 45 minut drogi od Olsztyna. Miasto jest malowniczo położone. W okolicy znajduje się kilka jezior, a największe z nich to Jezioro Luterskie – 691,1 hektara i do 20,7 metra głębokości. Inne akweny to: Blanki, Ławki i Pierścień. Ciekawy punkt widokowy znajduje się na serpentynie drogowej w rejonie wsi Radostowo. W rejonie wioski Ustnik zlokalizowane są rozlewiska rzeki Symsarny z rezerwatem dzikiego ptactwa, o powierzchni 32 hektarów. Jest to miejsce lęgowe i wypoczynkowe dla około 50 gatunków ptaków, takich jak: perkoz zausznik, bekas dubelt, biegus mały, rycyk.
Jeziorany mają długą historię. Prawa miejskie uzyskały już w XIV wieku
Jeziorany mogą pochwalić się długą historią. Założycielem miejscowości był biskup warmiński Herman z Pragi. W zastępstwie biskupa przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim wystawił w 1338 roku kanonik braniewski Mikołaj i wójt biskupi Henryk von Luter. Zasadźcą został Henryk Wandepfaffe. Miastu przydzielono 110 włók ziemi, z tego 11 włók należało do sołtysa, 6 stanowiło uposażenie kościoła, jedną zarezerwowano jako pastwisko na potrzeby zamku, jedną przeznaczono na zabudowę miasta. Murowany zamek biskupów warmińskich wybudowano po 1350 r. Była to budowla siostrzana do zamku w Reszlu, dwuskrzydłowa z narożną wieżą typu bergfried, poprzedzona od wschodu małym przedzamczem. W 1414 r. miasto zostało spalone przez wojska polskie.
W 1440 miasto przystąpiło do antykrzyżackiego Związku Pruskiego, na prośbę którego w 1454 król Kazimierz IV Jagiellończyk ogłosił wcielenie regionu z miastem do Królestwa Polskiego, po czym wybuchła wojna trzynastoletnia. Jeszcze w tym samym roku wojska biskupie wierne Zakonowi Krzyżackiemu wyparły z Jezioran oddziały Związku Pruskiego. Rok później miał miejsce bunt mieszczan przeciwko biskupowi, miasto poddało się Kazimierzowi Jagiellończykowi. Ostatecznie na mocy pokoju toruńskiego w 1466 r. potwierdzono przynależność Warmii, w tym Jezioran, do Polski. W 1772 r. miasto znalazło się w zaborze pruskim. W 1807 miały miejsce długotrwałe walki o miasto pomiędzy wojskami napoleońskimi a rosyjskimi.
Po II wojnie światowej, w wyniku powojennych zmian granic państwowych, Jeziorany zostały ponownie włączone do Polski. W czasach Polski Ludowej powstały zakłady mleczarskie, wyłuszczarnia nasion, elewator zbożowy i wylęgarnia drobiu. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do tzw. małego województwa olsztyńskiego. Obecnie jest to powiat olsztyński.
W Jezioranach jest wiele zabytków. Te warto zobaczyć
Jeziorany zachwycają także zabytkami. Do najważniejszych należą:
- gotycki kościół św. Bartłomieja z 1390 r. przy rynku. Sklepienia pochodzą z wczesnego XVI w. i prezentują bogate warianty form gwiazdy, na wzór gdańskiego kościoła Mariackiego. Na bramie umieszczono cenną kołatkę – jeden z rzadkich okazów sztuki odlewniczej. Wyposażenie kościoła w większości barokowe. Ołtarz główny z warsztatu Jana Chryzostoma Schmidta z Reszla pochodzi z 1734 roku;
- resztki piwnic zamku biskupów warmińskich – obecnie to budynek Urzędu Miejskiego przy Placu Zamkowym oraz gotyckich murów miejskich (ok. 110 metrów);
- kaplica św. Krzyża przy skrzyżowaniu ulic Kopernika, Kajki i Mickiewicza, służąca obecnie jako dom pogrzebowy. Renesansowa, pokaźna, prostego kształtu, elewacje pocięte pilastrami, ośmioboczna wieżyczka z baniastym hełmem nad wieżyczką z 1623. Wewnątrz renesansowy ołtarz i dwa barokowe krucyfiksy;
- kościół poewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny św. Jadwigi Królowej przy ulicy Mickiewicza;
- spichlerze;
- gmach poczty;
- willa „Zameczek”
- domy i kamieniczki;
- warmińskie kapliczki przydrożne;
- rynek i pozostałości rzadko występującego rynku przelotowego, z główną ulicą (obecnie ulica Kajki) przechodzącą przez środek placu.
W średniowieczu miasto posiadało trzy bramy wjazdowe. Na stokach Wzgórza zamkowego znajdowały się ogrody w stylu włoskim.
