Spis treści
Konkurs "Zabytek Zadbany"
Konkurs "Zabytek Zadbany" to doroczny konkurs Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Generalnego Konserwatora Zabytków, którego celem jest promocja opieki nad zabytkami, w tym propagowanie najlepszych wzorów badań, konserwacji, adaptacji, utrzymania i zagospodarowania zabytków.
W imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego nadzór nad konkursem sprawuje Generalny Konserwator Zabytków, a za jego realizację odpowiada Narodowy Instytut Dziedzictwa. Oceny konkursowych zgłoszeń dokonuje jury konkursowe, które jest powoływane przez Generalnego Konserwatora Zabytków.
Za nami jubileuszowa edycja konkursu
W tym roku odbyła się jubileuszowa 50. edycja konkursu, w ramach której nagrodzeni zostali właściciele 22 zabytków z całej Polski oraz organizatorzy 32 wydarzeń.
– Zabytki są dobrem wspólnym, depozytem, który przekazujemy kolejnym pokoleniom. Choć każdy obiekt ma swojego właściciela, na poziomie społecznej odpowiedzialności stają się one naszym wspólnym dziedzictwem, z którym obcujemy na co dzień – zwiedzając, korzystając czy podziwiając zabytki – powiedziała Bożena Żelazowska, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalna Konserwator Zabytków.
W przypadku zabytków wyróżnienia przyznano w sześciu kategoriach:
- kategoria specjalna właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem
- kategoria utrwalenia wartości zabytkowej obiektu
- kategoria rewaloryzacji przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe)
- kategoria adaptacji obiektów zabytkowych
- kategoria architektury i budownictwa drewnianego
- kategoria zabytków techniki (w tym budownictwo przemysłowe i inżynieryjne)
Zabytek z Warmii i Mazur wyróżniony
Do województwa warmińsko-mazurskiego trafiło jedno wyróżnienie w kategorii utrwalenia wartości zabytkowej obiektu. Otrzymał je Kościół parafialny Przemienia Pańskiego w Iławie, którego właścicielem jest Dom Zakonny Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Iławie.
Krótka historia Kościoła Przemienienia Pańskiego w Iławie
Kościół Przemienienia Pańskiego w Iławie powstał w latach 1317–1325 w południowo-wschodnim narożniku średniowiecznego miasta, na jego najwyższym punkcie. Usytuowanie przy murach obronnych sugeruje, że pełnił także funkcje militarne. Najpierw wzniesiono trójprzęsłowe prezbiterium, a w 2. poł. XIV w. dobudowano korpus nawowy z wejściami od północy i zachodu. W 1550 r. powstała 27-metrowa wieża, a w 1624 r. północna kruchta. Po sekularyzacji świątynia trafiła w ręce protestantów i do końca XVI w. była najokazalszą budowlą w mieście.
W XVIII w. kościół dwukrotnie spłonął, a remonty przeprowadzono w 1730 r. i pod koniec stulecia. Kolejne modernizacje miały miejsce w latach 1904–1905. Po 1945 r. ponownie stał się katolicki. W latach 70. i 80. XX w. przeprowadzono szeroko zakrojone prace konserwatorskie, które przywróciły gotycki charakter wnętrza. Badania z lat 2022–2024 ujawniły nowe elementy architektoniczne i historyczne, a kościół odzyskał dawną świetność.
