Spis treści
Całkowite zaćmienie Księżyca we wrześniu 2025
W niedzielę, 7 września 2025 roku, będziemy świadkami niezwykłego widowiska na niebie – całkowitego zaćmienia Księżyca, które będzie można podziwiać także w Polsce. Podczas tego zjawiska nasz naturalny satelita schowa się w cieniu Ziemi i przybierze intensywnie czerwone barwy. W tym roku będzie to szczególnie efektowne, ponieważ zaćmienie zbiegnie się z tzw. superpełnią – momentem, gdy Księżyc znajduje się najbliżej Ziemi. Dzięki temu na niebie zobaczymy imponujący "krwawy superksiężyc".
Kiedy dochodzi do zaćmienia Księżyca?
Większość osób kojarzy podstawowe fazy Księżyca: od nowiu, gdy tarcza Księżyca jest całkowicie niewidoczna z Ziemi, po pełnię, gdy jest w całości oświetlona przez Słońce. W czasie pełni Księżyc znajduje się po przeciwnej stronie Ziemi niż Słońce, dlatego widzimy go w pełnej krasie. Zaćmienia Księżyca mogą wystąpić tylko podczas pełni, ale nie przy każdej. Dzieje się tak, ponieważ orbita Księżyca jest nachylona o kilka stopni względem orbity Ziemi, więc nie zawsze przechodzi on przez cień naszej planety.
Wyróżniamy trzy główne rodzaje zaćmień: całkowite, częściowe i półcieniowe. Podczas zaćmienia całkowitego Księżyc w całości znajduje się w stożku cienia Ziemi, przez co bezpośrednie promienie słoneczne do niego nie docierają. Gdy tylko część tarczy Księżyca wchodzi w cień całkowity, a reszta pozostaje w półcieniu, mamy zaćmienie częściowe. Natomiast gdy Księżyc znajduje się wyłącznie w półcieniu Ziemi, mówimy o zaćmieniu półcieniowym. Wtedy planeta blokuje jedynie część światła słonecznego, a w cieniu całkowitym – całą tarczę Słońca.
Dlaczego Księżyc staje się czerwony?
Najbardziej charakterystyczną cechą zaćmienia całkowitego jest pojawienie się czerwonej barwy na powierzchni Księżyca. Choć Ziemia blokuje bezpośrednie promienie słoneczne, światło nadal dociera do Księżyca, przechodząc przez naszą atmosferę. Ta rozprasza krótsze fale (niebieskie), a przepuszcza dłuższe (czerwone). Odbite od powierzchni Księżyca promienie sprawiają, że przybiera on odcienie od pomarańczowego po głęboką czerwień.
Intensywność tej barwy zależy m.in. od stanu ziemskiej atmosfery – przy czystym powietrzu Księżyc może być jasnoczerwony, a przy zanieczyszczeniach czy pyłach w powietrzu – ciemniejszy, wpadający wręcz w brunatne barwy.
Przebieg wrześniowego zaćmienia Księżyca
Według czasu obowiązującego w Polsce wrześniowe zaćmienie Księżyca będzie przebiegać następująco:
- początek zaćmienia półcieniowego o godz. 17.28
- początek zaćmienia częściowego o 18.27
- początek zaćmienia całkowitego o 19.31
- maksimum zaćmienia o 20.13
- koniec zaćmienia całkowitego o 20.53
- koniec zaćmienia częściowego o 21.56
- koniec zaćmienia półcieniowego o 22.56
Księżyc wzejdzie w Polsce około godz. 19 (w zależności od regionu). Oznacza to, że już podczas wyłaniania się zza horyzontu będzie częściowo zacieniony.
Jak i gdzie obserwować zaćmienie Księżyca?
Zaćmienie Księżyca można oglądać po prostu, wychodząc na dwór w miejsce, w którym nie przeszkadza światło lamp i budynki czy drzewa nie przesłaniają widoku. Można dodatkowo użyć lornetki czy teleskopu. Różne instytucje (planetaria, centra nauki) i stowarzyszenia lub kluby miłośników astronomii będą organizować pokazy zjawiska, również wzbogacone dodatkowo prelekcjami. Będą też transmisje internetowe na kanałach zajmujących się astronomią.
Wspólne oglądanie zaćmienia Księżyca w Olsztynie
W Olsztynie wspólne obserwacje organizuje Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne na tarasie widokowym. Organizatorzy zapraszają na wyjątkowy wieczór pełen astronomicznych atrakcji, w tym pokazów nieba i krótkich prelekcji.
Harmonogram wydarzenia w Olsztynie:
- 19.15 – Podziwianie wschodu częściowo zaćmionego Księżyca, obserwując, jak powoli nachodzi na jego tarczę cień Ziemi, aż do całkowitego jej zakrycia o 19:31 i zmiany koloru naszego satelity.
- 19.45 – Obserwacja całkowicie zaćmionego Księżyca, moment fazy maksymalnej 20:13.
- 20.15 – Dalsza obserwacja całkowicie zaćmionego Księżyca.
- 20.45 – Dokończenie obserwacji całkowitej fazy zaćmienia i rozpoczęcie oglądania fazy częściowej od 20:53. Można zauważyć jak Księżyc wznosi się na horyzontem ( z 9o w fazie maximum do 13o na koniec tej tury pokazu).
- 21.15 – Księżyc będzie wychodził z cienia Ziemi, by odzyskać blask. O 21:56 kończy się faza zaćmienia częściowego. Do 22:55 trwa jeszcze zaćmienie półcieniowe. Nadal można notować wzrost wysokości nad horyzontem z 13o na początku pokazu do 22o na zakończenie zjawiska.
Podczas pokazów uczestnicy dowiedzą się m.in.:
- dlaczego Księżyc nie znika całkowicie jak Słońce w trakcie zaćmienia,
- skąd bierze się jego czerwona barwa,
- dlaczego zaćmienia Księżyca trwają dłużej niż zaćmienia Słońca.
Liczba miejsc na wydarzenie jest ograniczona do 25 osób. Bilety kosztują 25 zł (normalny) i 20 zł (ulgowy), dostępne są w kasie obserwatorium, ale zalecana jest wcześniejsza rezerwacja telefoniczna.
Źródło: PAP, Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne
