Walka o zachowanie „szubienic”. Powstał apel w obronie pomnika

Wiceminister Piotr Gliński chce usunąć „szubienice” z centrum Olsztyna

Przypomnijmy, że w poniedziałek, podczas konferencji prasowej w Olsztynie, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, Piotr Gliński zażądał od władz miasta usunięcia pomnika z przestrzeni publicznej. Ministerstwo utrzymało też w mocy decyzję wojewody o usunięciu monumentu, oddalając skargę prezydenta Piotra Grzymowicza.

Gliński dodał, że jeśli władze miasta nie usuną pomnika, to być może Piotr Grzymowicz „będzie musiał za własne środki, za środki obywateli Olsztyna usunąć pomnik”. Może to skończyć się tak, że włodarz będzie musiał płacić grzywny administracyjne za niewykonanie polskiego prawa.

Apel w obronie „szubienic”

Z decyzją rządu nie zgadzają się władze miasta, część mieszkańców oraz niektórzy historycy. Prof. Robert Traba, historyk z Instytut Studiów Politycznych PAN oraz nauczycielka Elżbieta Traba stworzyli apel o zachowanie monumentu.

- Nie chcemy tzw. relokacji, co w efekcie oznacza likwidację, pomnika Xawerego Dunikowskiego. Dzieł sztuki, nawet jeżeli są trudnym dziedzictwem minionej epoki, nie powinniśmy niszczyć! - piszą w petycji jej autorzy.

W dalszej części dodają: - Chcemy, by wokół założenia pomnikowego powstał artystyczno-muzealny 'Projekt dla Pokoju'. Zdemilitaryzuje on pierwotne przesłanie pomnika oraz stworzy kulturotwórczą przestrzeń dla mieszkańców Olsztyna. Mieszkańcom i turystom opowiadał będzie trudną historię XX wieku na Warmii i Mazurach.

- To nie jest tylko sprawa lokalna - mówi prof. Robert Traba. - Walczymy przeciw dyktatowi polityki nad historią. Zachęcam do podpisania apelu.

„Szubienice” nie są już zabytkiem

Pomnik na pl. Dunikowskiego powstawał w latach 1949-53. Był wpisany do rejestru zabytków od 1993 r., a jego otoczenie od 2010 r. Ochrona została zdjęta odgórnymi decyzjami w tym roku. Xawery Dunikowski w latach 1940-1945 był więźniem obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.

W ankiecie przeprowadzonej przez miasto w ubiegłym roku większość mieszkańców opowiedziała się za zachowaniem pomnika w obecnym miejscu. 46 proc. było za pozostawieniem monumentu, a 43 proc. za jego usunięciem. Jednak wojewoda nadał swojej decyzji o usunięciu „szubienic” rygor natychmiastowej wykonalności.

"Szubienice" na Placu Dunikowskiego