Dereń jadalny w Polsce. Jakie witaminy zawiera?
W Polsce występują dwa rodzaje tego owocu: dereń jadalny i dereń świdwa, ale wyróżnia się kilkadziesiąt gatunków, m.in. dereń biały, dereń rozłogowy, dereń drzewiasty, dereń kwiecisty, dereń kousa i dereń japoński. Najbardziej popularny jest dereń jadalny, bo jest długowieczny. Może owocować nawet 150 lat.
Owoce zawierają mnóstwo witamin, dlatego od lat są stosowane w kuchni i w medycynie. Wykorzystuje się głównie owoce, ale w fitoterapii zastosowanie znajdują liście, kwiaty oraz kora. Owoce zawierają takie minerały jak: żelazo, wapń, potas, magnez, cynk, fosfor, miedź czy mangan, a także witaminy P, A i C, której zawierają 100-130 mg w 100 gramach owoców. Są też źródłem flawonoidów, antocyjanów, beta-karotenu, kwasu jabłkowego, chinowego, pektyn oraz garbników.
Zastosowanie derenia w medycynie
Owoce derenia jadalnego mają szerokie zastosowanie w fitoterapii, czyli dziale medycyny i farmakologii, w którym wykorzystuje się leki ziołowe. Łagodzą one stany gorączkowe, działają przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie i przeciwalergicznie, poprawiają przepływ krwi i obniżają ciśnienie. Dodatkowo mają działanie moczopędne i stymulują wydzielanie insuliny. Owoce zawierają też antocyjany, które wykazują działanie przeciwnowotworowe – niszczą wolne rodniki.
Przetwory z owoców są zalecane również przy schorzeniach układu pokarmowego. Pomaga przy odchudzaniu, bo owoc wspomaga przemianę materii. Dodatkowo pomaga przy anemii, bo dereń wzmacnia organizm, pomaga przy bezsenności, wzmacnia skórę i łamliwe włosy.
Kąpiel w wywarze z kory i liści derenia pomaga przy bólach reumatycznych i podagrze, a zastosowany jako okład na czoło, zwalcza bóle migrenowe.
Zastosowanie derenia w kuchni
Owoce derenia mają słodko-cierpki smak. Można robić z nich herbaty, kandyzować, wyciskać nieklarowany sok oraz robić dżemy, konfitury, syropy i galaretki. Po przemrożeniu można je jeść także na surowo. Z kolei kiszony dereń został wpisany na listę produktów lokalnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Z owoców derenia można robić również nalewkę, która ma właściwości przeciwgorączkowe, przeciwwirusowe i wzmacniające.
Jak przygotować nalewkę w owoców derenia?
Kilogram dojrzałych owoców derenia umyć, osuszyć, a jeśli nie są bardzo miękkie, każdy trzeba nakłuć wykałaczką. Następnie wrzucić do dużego słoja i zalać 0,75 litra czystej wódki. Dalej słój należy zakręcić i odstawić na 3-4 tygodnie. Gdy alkohol nabierze bordowego koloru, trzeba zlać go do innego naczynia, a pozostałe w słoju owoce zasypać 150-200 gramami cukru. Pozostawić na kolejne 3-4 tygodnie. Po tym czasie powinien powstać syrop, który po odlani należy połączyć z wcześniej zlanym alkoholem. Po sklarowaniu, ponownie trzeba zlać z nadmiaru osadu i dodać około 30 ml spirytusu. Na koniec należy zlać dereniówkę do butelek.
Dereń był tępiony przez komunistów
Derenie zazwyczaj sadzono przy dworach, pałacach czy klasztorach. Po II wojnie światowej, gdy nastał komunizm, roślina była postrzegana jako „pańska”, dlatego popadła w niełaskę i była celowo niszczona. Dopiero w latach 80. ubiegłego wieku botanik prof. Józef Piórecki założył w arboretum w Bolestraszycach pod Przemyślem pierwszą po wojnie kolekcję derenia jadalnego w Polsce. Od tamtej pory owoc wraca do łask.
Unikaj tych roślin i owoców kwitnących latem. Są trujące!
