Spis treści
- Historia Starych Juch. Ślady pogańskiej przeszłości i burzliwe dzieje
- "Małe Abu Zabi", czyli mazurska pustynia w Starych Juchach
- Zabytki, które warto zobaczyć w Starych Juchach
Stare Juchy to niewielka mazurska miejscowość oddalona o nieco ponad 20 km od Ełku. Położona jest nad rzeką Gawlik, na malowniczym przesmyku między jeziorami Jędzelewo, Rękąty i Ułówki. Zaledwie 2 km dalej znajduje się jezioro Garbas – kolejne urokliwe miejsce, które przyciąga miłośników natury i wypoczynku na łonie przyrody.
Historia Starych Juch. Ślady pogańskiej przeszłości i burzliwe dzieje
Historia wsi sięga czasów pogańskich, kiedy to miejsce było znane z kultu religijnego. W okolicznych lasach, nad miejscową strugą, znajdował się głaz narzutowy, na którym składano ofiary – dziś to cenny świadek dawnych wierzeń.
Osada nad jeziorem Jędzelewo Stare została założona przez mazurskich osadników w XV wieku, a jej pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1461 roku. W kolejnych wiekach powstały pobliskie osady Nowe Juchy i Szlachecka Jucha. W latach 1709–1711 epidemia dżumy pochłonęła życie 88 mieszkańców. W XIX wieku wieś zyskała znaczenie dzięki budowie linii kolejowej. Jednak podczas I wojny światowej zabudowa została poważnie zniszczona. W 1929 roku trzy osady połączono w jedną miejscowość o nazwie Jucha, którą w 1938 roku przemianowano na Fließdorf. Dziś Stare Juchy to spokojna, letniskowa wieś z bogatą historią.
"Małe Abu Zabi", czyli mazurska pustynia w Starych Juchach
Choć miejscowość może wydawać się niepozorna, kryje w sobie niezliczoną ilość atrakcji. Jedną z najbardziej zaskakujących atrakcji Starych Juch jest piaskowa góra nad brzegiem jeziora Jędzelewo. Wzniesienie to wygląda jak fragment pustyni przeniesiony na Mazury – rozległa masa piasku, otwarta przestrzeń i imponujący widok na panoramę Starych Juch i akwen Jędzelewa tworzą niepowtarzalny klimat.
Skąd wzięła się ta piaskowa atrakcja? Jak podaje Starostwo Powiatowe w Ełku, góra powstała w czasach działalności Państwowych Gospodarstw Rolnych. Na tym terenie funkcjonowała niegdyś żwirownia, z której wydobywano piasek. Po jej zamknięciu pozostała wysoka hałda, która z czasem stała się unikalnym elementem lokalnego krajobrazu.
Zabytki, które warto zobaczyć w Starych Juchach
Poza przepięknymi jeziorami i piaskową górą, warto zwrócić uwagę również na cenne zabytki, których w Starych Juchach nie brakuje.
- Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej z XVI wieku – trójnawowy, z renesansowymi malowidłami, barokowymi organami i gotyckim tryptykiem.
- Dawna szkoła polska z XVIII wieku, przebudowana w XIX i XX w.
- Zespół dworski z XIX wieku – dwór neoklasycystyczny, z domkiem ogrodnika, gorzelnią, młynem i spichlerzem.
- Głaz narzutowy o obwodzie 10,6 m – według legendy, na jego płaskiej powierzchni Jaćwingowie składali krwawe ofiary; nazwa wsi ma pochodzić od „juchy”, czyli krwi.
- Kamieniczki i domy przy placu 500-lecia – zrekonstruowana chata mazurska z podcieniami.
- Budynek dawnego dworca kolejowego z XIX wieku oraz stojąca na bocznicy lokomotywa z 1952 roku.
