„Kraina Pogody Ducha” istnieje naprawdę! Odwiedź mazurską wieś z tysiącletnią historią

• Odkryj Browinę, niewielką wieś na Mazurach z historią sięgającą tysięcy lat, gdzie splatały się kultury i religie.
• To właśnie tutaj rozegrały się kluczowe fazy bitew pod Grunwaldem (1410) i Tannenbergiem (1914).
• Poznaj sekrety tej malowniczej miejscowości, od średniowiecznego młyna po tradycje ziołolecznictwa i dowiedz się, co dziś oferuje turystom.
• Jakie inne zabytki skrywa Browina i dlaczego nazywana jest „Krainą Pogody Ducha”?

Niewielka wieś na Mazurach ma bogatą historię. Pamięta dwie wielkie bitwy

Warmia i Mazury mogą się poszczycić bogatą, ale też trudną historią. Tereny te pamiętają czasy pruskie. To tutaj rozegrały się dwie kluczowe bitwy, a na Mazurach leży wieś, która miała istotny wpływ na dzieje Polski, a nawet Europy. Browina, bo o niej mowa, to niewielka wieś leżąca na terenie gminy Kozłowo ze śladami osadnictwa sprzed kilku tysięcy lat. Dawniej wielokulturowej ziemi, w której przez wieki przeplatały się pierwiastki pruskie, mazurskie, niemieckie i polskie. Tam mieszkali wyznawcy kościoła katolickiego, protestanckiego i judaistycznego. To tam właśnie rozegrała się jedna z faz bitwy pod Grunwaldem (1410 r.) oraz bitwy pod Tannenbergiem (1914 r.).

Wieś lokowana na łanach, które 1321 r. mistrz krajowy Friedrich von Windenberg przekazał grupie rycerzy na czele z Peterem von Heselicht. Źródła też podają, że wieś założona była przez Hanusza z Browiny. Przypuszcza się, że był on osadnikiem Ziemi Chełmińskiej. Później rodzina Hanusza była zwana Browińskimi. Miejscowość położona jest nad rzeką Marózką, której pierwsza nazwa brzmiała Lubienica (po staropolsku pojęcie „lub” oznaczało żłobić, drążyć) i prawdopodobnie oznaczała dynamikę strumienia nad którą leży wieś.

Historia zorganizowanego osadnictwa w tej okolicy sięga kilku tysięcy lat przed naszą erą. Pierwsze prymitywne ślady osadnictwa są znane od czasów tuż po ustąpieniu lodowca. Krajobraz Browiny i najbliższych okolic, geograficznie krajobraz młodoglacjalny, wykształcony został 11000 lat temu.

Browina ma malownicze położenie. Powstała w XIII wieku

Wioska znajduje się na obszarze zlewni rzeki Pregoły, w rejonie Garbu Lubawskiego, charakteryzującego się urozmaiconą rzeźbą terenu i obszarami źródliskowymi. Browina leży w dawnej Ziemi Sasinów obszaru najazdów Bolesława Krzywoustego w XII w., później książąt mazowieckich, a w latach 1240-1253 podbojów krzyżackich. W 1818 r. wieś składała się z 19 domów, a w 1871 r. było ich już 40. W 1839 r. zamieszkiwały tu 244 osoby.

Okolice Browiny zawsze położone były na pograniczu. Przez wieki mieszały się tu wpływy różnych kultur, religii i tradycji. To miejscowość gdzie nastąpił końcowy przemarsz wojsk polsko-litewskich na pola bitwy pod Grunwaldem. W 1914 r. toczyła się w tej okolicy bitwa pod Tannenbergiem mająca istotny wpływ na przebieg I wojny światowej.

Najsłynniejszym polskim rodem związanym z Browiną byli Gołyńscy. Inne rody polskie związane z Browiną to: Kownaccy, Krupeccy, Materna, Niedźwiedzcy, Strzyżewscy. Do ważnych osób z Browiny należy Jan Małecki, który w 1918 r. został delegatem polskiej ludności Mazur na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu.

Dawniej na terenie wsi była szkoła, karczma żydowska – gdzie „kwitło życie” towarzyskie wsi, sklep kolonialny, zakład kowalski oraz usytuowany na rzece Marózce młyn wodny zwany Turowskim Młynem. Prawdopodobnie młyn ten powstał w 1467 r. i funkcjonował do 1818 r. Obiekt ten decydował o charakterze tej okolicy – jej gospodarce, życiu społecznym, codziennych zwyczajach i słynął z zabaw wiejskich. Dziś nad rzeką można jedynie wychwycić zarysy fundamentów tego obiektu lub wysłuchać wspomnień dawnych mieszkańców.

Wioska i okolice miały zwyczajowo przyjęte nazwy podregionów, zawsze w języku polskim – Górka, Dołek, Pod Browiną czy Bagno Browińskie.

Wieś słynęła z ziołolecznictwa. Teraz skrywa wiele zabytków

Urozmaicony krajobraz pagórków, ciepłolubnych muraw oraz rozległych podmokłych łąk w dolinie Marózki sprzyjał zbiorom ziół i ziołolecznictwa. Okolice słynęły z ziela o nazwie „choćkogój” po które przybywano z daleka. Okoliczna ludność przez wieki zajmowała się rolnictwem, handlem i rzemiosłem. Powszechnie kopano i suszono torf. Wydobywano również rudy darniowe żelaza. We wsi są następujące zabytki:

• Dzwonnica – pochodzi z przełomu XIX – XX w. Położona jest w centrum wsi i towarzyszy w życiu codziennym również obecnym mieszkańcom.
• Stara Szkoła – Szkoła w Browinie powstała w II połowie XIX w. Od 1913 r. mieściła się w murowanym budynku – dziś zwanym jako „Stara Szkoła”. Obecnie to miejsce związane z agroturystyką, w którym można odetchnąć od wielkomiejskiego zgiełku. Stara Szkoła otoczona jest 1,5-hektarowym ogrodem z pięknym widokiem. Nieograniczona przestrzeń dająca poczucie wolności i swobody. To idealne miejsce na weekend, jak i dłuższy wypoczynek.
• Cmentarz wojenny – usytuowany jest przy drodze między wsiami Turowo – Browina. Jest to jeden z większych cmentarzy w okolicy. Pochowanych jest tam 123 żołnierzy armii rosyjskiej, poległych 26 sierpnia 1914 r.
• Na obrzeżach wsi znajduje się też cmentarz ewangelicki.

Browina to niewielka i mało znana wieś. Jako Jedyna z powiatu nidzickiego w 2013 r. zaistniała na mapie województwa zajmując II miejsce w konkursie „Czysta i piękna zagroda – estetyczna wieś 2013” organizowanym przez Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich i konkursie gminnym na „Najpiękniejszą wieś w Gminie Kozłowo 2013”.

„Kraina Pogody Ducha” – miejscowość jest siedzibą „Krainy Pogody Ducha” – projektu zajmującego się inicjatywami społecznymi, służącego potrzebą mieszkańców. Pogodę ducha ratowano dawniej w czasie wielkich wydarzeń, wojen, bitew, życia codziennego. Obecnie pogodę ducha można znaleźć poprzez obcowanie z przyrodą, gawędy, dobre słowo, muzykę i śpiew. Warto czerpać z uroków natury, wśród otwartych i przychylnych ludzi.