Ilu jest bezdomnych na Warmii i Mazurach? Niepokojące dane. Problem wciąż narasta

Problem bezdomności w Polsce. Jak prezentują się dane?

Raport został opracowany przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie w ramach projektu „Spójna Polityka Społeczna Warmii i Mazur”, dofinansowanego z Programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027. Wynika z niego, że problem bezdomności jest poważny w całym kraju.

- Osoby w kryzysie bezdomności zajmują najniższe szczeble struktury społecznej – nie posiadają środków niezbędnych do zaspokajania elementarnych potrzeb, ani lokum, które mogliby uznać za własny dom. Bezdomność dotyka wielu płaszczyzn rzeczywistości: społecznej, politycznej, gospodarczej, psychologicznej oraz kulturowej. Oznacza brak jednego z podstawowych praw ludzkich, jakim jest prawo do posiadania trwałego i pewnego miejsca egzystencji. Pozbawienie domu jest bowiem pozbawieniem człowieka bezpieczeństwa i możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb własnego rozwoju – czytamy w dokumencie.

Z danych przekazywanych przez wojewodów dla Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej wynika, że:

• W nocy z 26 na 27 stycznia 2010 roku zarejestrowano 20 960 osób w kryzysie bezdomności, którym udzielono noclegu na terenie całego kraju.
• W nocy z 7 na 8 lutego 2013 roku liczba osób w kryzysie bezdomności przebywających zarówno w placówkach instytucjonalnych, jak i poza tymi placówkami wyniosła 30 712 osób.
• W nocy z 21 na 22 stycznia 2015 roku zarejestrowano 36 161 osób w kryzysie bezdomności (w tym 1450 osób w województwie warmińsko-mazurskim).
• W nocy z 8 na 9 lutego 2017 roku zarejestrowano 33 408 osób w kryzysie bezdomności (w tym 1156 osób w województwie warmińsko-mazurskim).
• W nocy z 13 na 14 lutego 2019 roku zarejestrowano 30 330 osób w kryzysie bezdomności (w tym 1071 osób w województwie warmińsko-mazurskim).

Dane te jednak mogę nie być dokładne ze względu na trudność w przeprowadzeniu liczenia osób bezdomnych. Zdecydowaną większość tworzą mężczyźni. Z najnowszego ogólnopolskiego badania wychodzi, że 83,6 proc. (25 369 osób) to mężczyźni, a 16,4 proc. (4961 osób) to kobiety.

- Na podstawie danych uzyskanych podczas badania można stwierdzić, że większość osób w kryzysie bezdomności ma wykształcenie zawodowe (12 293 osób) oraz podstawowe (8448 osób). Najwięcej osób zdiagnozowano w przedziale wiekowym 41–60 lat (13 801 osób, w tym 1770 kobiet i 12 031 mężczyzn) – napisano w raporcie.

Do głównych przyczyn bezdomności zalicza się:

• konflikt rodzinny – 32,2 proc.,
• uzależnienie – niespełna 28 proc.,
• eksmisja, wymeldowanie – 26,3 proc.

Bezdomność w województwie warmińsko-mazurskim. Niepokojące wyniki badania

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (ROPS) od 1999 r. systematycznie diagnozuje zjawisko bezdomności na Warmii i Mazurach. W grudniu 2023 r. ROPS wystąpił do 112 ośrodków pomocy społecznej oraz do 4 centrów usług społecznych o udzielenie informacji dotyczącej skali zjawiska bezdomności w każdej gminie oraz usług społecznych realizowanych na rzecz osób w kryzysie bezdomności. Informacje zwrotne napłynęły ze wszystkich jednostek.

Według stanu na 31 grudnia 2023 r. w województwie warmińsko-mazurskim liczba osób w kryzysie bezdomności wyniosła 1316 osób, co oznacza że uległa ona zwiększeniu względem 2022 r. o 70 osób (o 5,6 proc.) oraz o 162 osoby (o 14,0 proc.) względem 2020 r.

Wśród osób w kryzysie bezdomności zdecydowana większość to mężczyźni – 1140 osób (86,6 proc.). Ich liczba w stosunku do grudnia 2022 r. uległa zwiększeniu o 35 osób (3,2 proc.), a w stosunku do grudnia 2020 r. o 106 osób (10,3 proc.). W 2023 r. liczba kobiet pozostających w kryzysie bezdomności wyniosła 165, czyli 2,5 proc., co oznacza, że w latach 2020-2023 można zaobserwować jej wzrost. W stosunku do grudnia 2022 r., wzrosła aż o 46 osób - o 38,7 proc., z kolei w stosunku do grudnia 2020 r. o 52 osoby (o 46,0 proc.).

- Niepokój budzi fakt, iż w 2023 r. problem bezdomności dotknął również 11 dzieci (dzieci przebywają wraz z matkami w domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży) – czytamy w raporcie.

Najwięcej osób w kryzysie bezdomności przebywa w powiatach: olsztyńskim (156 osób) oraz ostródzkim (147 osób). Najmniej z kolei w powiatach: gołdapskim (18 osób), nowomiejskim (22 osoby) oraz węgorzewskim (23 osoby). Najwięcej bezdomnych jest w dużych ośrodkach miejskich: Elblągu (122 osoby), Olsztynie (77 osób), Ostródzie (76 osób), Bartoszycach (48 osób) czy Iławie (47 osób).

Wśród osób w kryzysie bezdomności przeważają osoby w wieku powyżej 50. roku życia, których w 2023 r. było 807 i stanowili oni prawie 62 proc. 269 osób to osoby w wieku 41-50 lat (20,6 proc.), z kolei 157 to osoby w wieku 31-40 lat (12,0 proc.). Najmniej liczną grupę stanowią osoby w wieku 18-30 lat – 5,5 proc.

Z nowych danych wynika, że połowa spośród osób pozostających w kryzysie bezdomności posiadała wykształcenie podstawowe. Wykształcenie zawodowe posiadało nieco ponad 36 proc. (473 osoby), z kolei średnie – 12 proc. (158 osób). Najmniej liczną grupą są osoby z wykształceniem wyższym – 1,5 proc. (20 osób). Do głównych przyczyn bezdomności na Warmii i Mazurach należą:

• alkoholizm - 883 osoby,
• choroby - 310 osób,
• eksmisja - 153 osoby,
• konflikty rodzinne/małżeńskie - 148 osób,
• uzależnienia - 131 osób,
• przestępczość - 79 osób,
• utrata pracy - 60 osób,
• rozwód/rozpad małżeństwa - 59 osób,
• inne przyczyny (np. sprzedaż mieszkania, utrata mieszkania, niepełnosprawność, niezaradność życiowa, opuszczenie zakładu karnego) - 58 osób.

Samorządy realizują szereg programów, które mają na celu pomoc bezdomnym. W 2023 r. 11 osób podjęło terapię lub leczenie, z kolei 2 osoby podjęły zatrudnienie. Analizując dane, można zauważyć również, że niewielka liczba osób będących w kryzysie bezdomności pozytywnie kończy programy. W roku 2023 z kryzysu bezdomności wyszły zaledwie 2 osoby, czyli o 1 mniej niż w 2022 r. i o 10 mniej niż w 2020 r. Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego na dzień 31 grudnia 2023 r. funkcjonowało łącznie: 11 schronisk, 3 schroniska z usługami opiekuńczymi, 6 noclegowni i 4 ogrzewalnie z łączną liczbą miejsc – 769. Bezdomni mają zapewnioną tam kompleksową pomoc rzeczową i opiekuńczą, mogą skorzystać z terapii oraz porad specjalistów. Przebywają w nich zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Doraźne wsparcie oferują również takie instytucje jak: jadłodajnie, punkty wydawania odzieży i paczek żywnościowych, pralnie, łaźnie oraz punkty pomocy medycznej.

Akcja „Czysta Łyna” powróciła do Olsztyna. Uczestnicy zebrali blisko 2,5 tony śmieci