O tym miejscu dawno zapomnieliśmy. Opuszczona wieś na Mazurach [ZDJĘCIA]

Małga to miejsce o ciekawej, sięgającej pruskich czasów historii. Jest to też miejsce związane z historią Polski. Opisana została w powieści Stefana Żeromskiego -"Popioły" Małga pojawia się również na kartach współcześnie wydawanych powieści, między innymi w "Cyrografie", Jerzego Woźniaka. To również miejsce symboliczne. Samotna wieża kościoła otoczona jest roślinnością, która stopniowo pochłania resztki budynków tej niegdyś dużej wsi - mówi w rozmowie ze Starostwem Powiatowym w Szczytnie Witold Olbryś.

Wieś istniała już w 1343 roku, a jej nazwa pochodzi od pruskiego słowa Malien, którym Prusowie określali rzekę Omulew. Korzystny wpływ na rozwój wsi miały trzy jeziora, w tym: Jezioro Karasiowe i Małdzki Staw. Były to spore rozlewiska powstałe w wyniku spiętrzenia wody na potrzeby działającej tu kuźni. Obecnie w miejscu jezior zostały jedynie łąki i bagna. - Małga była znacznym ośrodkiem pozyskiwania i przetopu rudy darniowej. 25 czerwca 1403 roku na zamku w Nidzicy komtur ostródzki Hans von Schönfeld wystawił przywilej dla mistrza hutniczego Eckarta, zezwalający mu na prowadzenie tu kuźnicy. Rudę darniową w Małdze wytapiano do około 1800 roku. 16 sierpnia 1450 roku mieszkańcy Małgi złożyli hołd nowowybranemu wielkiemu mistrzowi Ludwigowi von Erlichshausenowi. W 1579 roku Małga obejmowała 12 łanów. 13 czerwca 1618 roku Conrad Burken otrzymał przywilej na połów ryb na Małdzkim Stawie i Jeziorze Karasiowym, a w 1717 roku Małgę określono w dokumencie katastralnym jako wieś szkatułową i rybacką - opowiada Olbryś.

We wsi działała szkoła kościelna, a nawet gospoda. W 1939 roku w Małdze były 92 domy oraz 481 mieszkańców. Niestety w 1954 r. wszyscy mieszkańcy Małgi zostali wysiedleni, a wieś rozebrano. Jej obszar stał się częścią poligonu w Muszakach.

Dziś po wsi została jedynie zabytkowa wieża kościelna, w pobliżu której rozciąga się rezerwat przyrody "Małga". - Kościół w Małdze powstał przed 1579 rokiem. Jego fundatorem był mistrz hutniczy Jorgo oraz karczmarz Gregor. Był on filią parafii w Jedwabnie. W 1637 roku zawieszono tu pierwszy dzwon, drugi dodano w 1729 roku. W 1722 roku wzniesiono drewnianą wieżę kościoła. Świątynia ta znajdowała się pod patronatem królewskim. W XVIII wieku pastor z Jedwabna przyjeżdżał do Małgi w każdą trzecią niedzielę miesiąca. W pozostałe niedziele modlitwę prowadził katecheta. W 1807 roku żołnierze z dywizji generała Zajączka uczynili z kościoła stajnię dla koni, a kościelnych ławek używali jako opału. Kościół odnowiono i ponownie wyświęcono 3 stycznia 1819 roku. W 1889 roku filialny kościół w Małdze otrzymał stałych duchownych, a w 1895 roku utworzono tu stałą parafię. W 1900 roku rozpoczęto budowę nowego kościoła, który stanął w miejscu starego. Budowę zakończono w 1902 r. W okresie międzywojennym ustawiono przed kościołem pomnik poświęcony mieszkańcom parafii poległym w trakcie I wojny światowej - zdradza Witold Obryś.

Na podstawie informacji Powiat Szczytno - rozmowa z Witoldem Olbrysiem.